Na een weekendje in Krakow staat er vandaag wat geschiedenis op de planning, en niet meteen van de mooiste. Auschwitz ligt op een uurtje rijden van centrum Krakow. Van de 3 kampen zijn er 2 toegankelijk voor het publiek: Auschwitz I en Auschwitz II (Birkenau). Beide kampen zijn vrij toegankelijk, maar je kan ook een begeleid bezoek boeken met een gids. Iets wat zeker aan te raden is. Bovendien is Auschwitz I pas vanaf 15u toegankelijk zonder gids.
Wij hebben het begeleide bezoek van 13u geboekt, dus hebben we nog wat tijd om eerst een omwegje te maken. Iets ten noorden van Krakow bevindt zich namelijk de Bledow woestijn, ook wel eens de Poolse Sahara genoemd. Hier treinde Rommel zijn Afrika-korps voor ze naar Noord-Afrika trokken, dus waren onze verwachtingen wel redelijk hoog. Het blijkt uiteindelijk toch een beetje kleiner uit te vallen dan verwacht. Op de foto's zie je ??n van de twee ongeveer even grote delen van de "woestijn".
We arriveren in Auschwitz tegen de middag en maken van de gelegenheid gebruik om vlug een broodje te eten. Het is erg druk en het is ook meteen duidelijk waarom je best goed op voorhand een bezoek boekt. Tientallen toeristen worden weggestuurd in Auschwitz I met de instructie dat ze na 15u nog eens kunnen proberen en misschien best eerst Birkenau gaan bezoeken.
De gids doet haar verhaal heel erg rauw en direct. Ik kan me voorstellen dat het erg onaangenaam moet zijn om deze rondleiding te volgen als je toevallig de Duitse nationaliteit hebt. Er wordt in elk geval op geen enkel van de gruwelijke details bespaard.
Van over heel Europa werden ongewenste bevolkingsgroepen naar hier gedeporteerd. Het goed uitgebouwde spoorwegennet en de kruising van belangrijke lijnen vlakbij maakte het allemaal een behoorlijk effici?nte aangelegenheid.
Naast een hoop gruwelijke foto's liggen er ook hele bergen blikken Zyklon B, brillen, schoenen, reiskoffers en menselijk haar uitgestald.
De gids legt ook het doel van de tatoeages uit. Eerst werden gevangenen ge?dentificeerd door foto's, zodat ze herkend konden worden moesten ze ontsnappen. Maar door de uitputting en ontbering veranderde het uiterlijk van de gevangenen zo vlug dat de foto's al snel nutteloos waren. De tatoeages waren daarvoor wederom een erg effici?nte oplossing.
De types gevangenen werden onderscheiden door emblemen die op hun uniform werden genaaid. Niet alleen Joden, maar ook Roma, Jehova, homo's, Russische krijgsgevangenen, politieke gevangenen en ook ordinaire criminelen.
Er werd in Auschwitz zorgvuldig bijgehouden welke mensen er gevangen zaten. Wel enkel maar van de werkgevangenen. Voor de slachtoffers die meteen na aankomst direct richting gaskamers werden gebracht was dat te veel moeite.
De laatste barak die we bezoeken in dit kamp, dat oorspronkelijk een legerkazerne was, is de "rechtbank". Hier werden vooral Poolse tegenstanders van de Nazi's berecht in een proces dat de volle minuut duurde, waarna ze naast het gebouw tegen de muur werden gezet.
Wanneer iemand een ontsnappingspoging ondernam of gewoon wanneer de Nazi's een voorbeeld wilden stellen werd de galg voor het keukengebouw gebruikt.
Na zijn proces werd de kampcommandant in 1946 in het kamp zelf terechtgesteld. De galg staat er ook nog steeds.
De rondleiding in Auschwitz I eindigt aan de gaskamers. Deze werden als eerste gebruikt, maar werden al vlug te klein en te traag voor de volumes die de Nazi's voor ogen hadden. Daarom werd er uitgebreid naar Auschwitz II Birkenau, dat oorspronkelijk eigenlijk bedoeld was als werkkamp voor Russische oorlogsgevangenen. De gaskamers in Birkenau zijn volledig vernietigd, dus zijn dit de enige waar je nog een idee kan krijgen van hoe alles in zijn werk ging.
Het crematorium was gewoon met een deur gescheiden van de gaskamer. Alles voor de effici?ntie, weet je wel.
Na een korte pauze nemen we met de gids de gratis bus naar Auschwitz II Birkenau. De gebouwen van dit kamp zijn het meest iconisch omdat ze het vaakst gebruikt zijn in films en documentaires. De enorme schaal van het hele complex is moeilijk te bevatten.
Het laatste wat je zag wanneer je arriveerde. Tenzij je het "geluk" had dat je mocht werken, dan kon je over het algemeen nog enkele weken langer overleven. Nog langer als je in de gaskamers of crematoria te werk werd gesteld, want dat deden de Nazi's uiteraard niet zelf. Je moest er wel het ondenkbare voor over hebben.
Voorbij de sporen, aan het andere einde van het concentratiekamp schieten enkel nog 2 hopen stenen over van de gaskamers en crematoria. Toen de gebouwen er nog stonden moeten ze een constante herinnering geweest zijn voor de gevangenen over waar ze uiteindelijk zouden terecht komen.
Nu worden de ru?nes geflankeerd door een monument met een tekst in all talen van de gevangenen die in het kamp hebben gezeten, en Engels, voor de toeristen. De tekst waarschuwt dat de wreedheden die hier zijn gebeurt nooit mogen worden vergeten. Recentere gebeurtenissen, zelfs in Europa, hebben ondertussen aangetoond dat we het misschien nog niet vergeten zijn, maar dat we er in elk geval erg weinig uit hebben geleerd.
De gids leidt ons nog een van de barakken in en toont ons daar hoe onrespectvol sommige toeristen hier wel niet zijn. De muren staan er vol met gekraste namen, achtergelaten door toeristen. Genre "John uit Chicago was hier in 2003". Buiten staan andere toeristen lachende selfies te nemen van de wachttorens en het gebouw aan de ingang. Wat was dat ook alweer over nooit vergeten?
De rondleiding wordt rond 17u afgerond en we hebben toch even tijd nodig om alles te laten bezinken. We rijden in stilte verder door naar Bielsko-Biala, waar we op zoek gaan naar een kampeerplek. Van hieruit zal het in min of meer rechte lijn huiswaarts gaan.